Là làng nghề lớn nhất miền Tây về việc sản xuất tàu hũ ky thủ công. Làng Mỹ Hòa, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long luôn trong tình trạng làm không đủ bán vì hương vị thơm ngon đặc biệt.
Một trong những làng nghề truyền thống với nghề làm tàu hũ ky lâu đời tại xã Mỹ Hòa, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long từ bao đời nay luôn khiến cho dân tình luôn xuýt xoa bởi hương vị đậu nành truyền thống tỏa ra từ các mái nhà xưa. Nếu như đặt chân đến đây, mọi người sẽ được tận mắt chứng kiến cả quá trình sản xuất hoàn toàn thủ công các miếng tàu hũ ky và nghe câu chuyện làm nghề này.
Câu chuyện truyền thuyết về nghề làm tàu hũ ky được truyền cho cả làng
Nói về món tàu hũ ky, người dân nơi đây thường truyền tai nhau về một sự tích được lưu truyền rằng ngày xưa có một gia đình khó khăn làm nghề bán sữa đậu lâu đời. Đến một ngày, vợ chồng nhà này xảy ra vấn đề đôi co với nhau bỏ quên cả nồi sữa đậu đang nấu trên bếp. Khi nhớ đến và mở ra thì trên mặt nồi đậu đã bị đóng thành váng. Vì quá tiếc của nên người vợ bèn với váng đậu và treo lên sào rồi bỏ quên ở đó suốt mấy ngày liền.
Sau đó khi nhà đã cạn thức ăn, người vợ mới nhớ đến những miếng váng đậu và phát hiện lúc này chúng đã khô cong, thấy thế nên người vợ đành dùng chúng đi nấu tạm cho qua cơn đói. Nhưng cả nhà sau đó lại bất ngờ bởi hương vị thơm ngon hơn cả tàu hũ tươi của miếng váng tưởng chừng như bỏ đi này.
Song, nếu theo sử sách viết lại thì vào khoảng thế kỷ 19, thời điểm ấy người Hoa di chuyển xuống phương Nam, họ đã mang theo những ngành nghề thủ công gia truyền trong đó có cả nghề làm tàu hũ ky. Ban đầu, công thức làm ra thức ăn này chỉ được bí truyền cho người trong dòng họ và thuê một số người thân cận đến để phụ giúp.
Lâu dần bà con trong làng “làm nhiều quen tay” nên ai ai cũng biết tới việc làm ra tàu hũ ky và tìm đến để xin học nghề. Từ dịp đó mà ngày càng có nhiều người thành thạo với công việc này hơn. Họ lấy đó làm kế sinh nhai và lưu truyền từ đời này sang đời khác, chẳng lâu sau nơi đây nức danh với làng nghề truyền thông làm tàu hũ ky.
Trải qua hơn 100 năm hình thành, tồn tại và phát triển, cuộc sống của người dân làng Mỹ Hòa gắn liền với những gian phơi tàu hũ ky dọc bên các bờ sông và đưa những miếng tàu hũ vàng óng ả này đi khắp nơi trong cả nước.
Chịu được sức nóng của lò than mới hy vọng cải thiện được cuộc sống
Nguyên liệu để làm nên món ăn gia truyền này chỉ cần duy nhất đậu nành. Ngâm trong khoảng 2-3 tiếng để đậu nở mềm rồi cho nước vào rồi sảy cho thật sạch vỏ. Sau đó bỏ vào đối xay cho thật nhuyễn thành bột rồi vắt lấy nước và cho vào lò nấu. Khi đậu nóng sẽ kết thành một lớn váng, lúc này người canh nồi đậu nhanh tay vớt miếng tàu hũ vắt lên sào. Kế đến mang đi phơi nắng cho khô lại sẽ nhanh chóng có được thành phẩm tàu hũ ky.
Nhìn có vẻ đơn giản như thế thêm sự hỗ trợ của máy móc trong việc tách vỏ, xay bột nhưng để có thể làm ra một mẻ tàu hũ ky thơm ngon đúng chuẩn Mỹ Hòa thì vẫn cần phụ thuộc rất nhiều vào sự nhanh nhạy và khéo léo của người thợ. Thời xưa mọi việc vất vả hơn vì lò đốt bằng rơm, sau này cải tiến hơn mới nấu bằng trấu, củi và hiện đã được nâng cấp thành lò than.
Một người thợ làm tàu hũ ky đã chia sẻ rằng: “Công việc hiện giờ không còn nặng nhọc như trước, chỉ cần chăm chỉ, thức đêm và đặc biệt không ngại cái nóng của lò than thì thu nhập trung bình có thể lên tới 10 triệu đồng/tháng”. Còn có người cho biết: “Nhiều gia đình trong làng Mỹ Hào nhờ vào nghề làm tàu hũ ky đã vượt khó, có nhà còn vươn lên khá giả, con cái được ăn học”.
Theo như tiết lộ của một số hộ dân trong 29 hộ trong làng nghề chia sẻ rằng thường ngày họ cứ túc tắc làm cho xong việc, riêng đến những dịp lễ, Tết như: Tết Nguyên Đán, rằm tháng Bảy, rằm tháng Tám thì cả làng sẽ hoạt động hết công suất để phục vụ nhu cầu của người dân trên cả nước. Hầu như tất cả công xưởng trong làng đều phải hoạt động với công suất gấp 2 – 3 lần bình thường.
Được biết mỗi mẻ nấu sẽ gần 400 chảo, 1 ngày có nơi sản xuất đến 250kg – 300kg. Song, vì tính chất công việc nên có những công đoạn mà máy móc không thể thay thế được, buộc phải dùng sức người nên dù huy động toàn bộ người dân trong làng vẫn không đủ để đáp ứng. Điển hình như dịp Tết vừa qua, họ đã chốt sổ từ trước ngày 23 tháng Chạp nhưng vẫn nhận hàng trăm đơn mới mỗi ngày nên số lượng làm ra vẫn không đủ bán.
Dù có qua bao lâu, xã hội có hiện đại bao nhiêu thì đâu đó có những ngôi làng thuộc các tỉnh trên đất nước Việt Nam vẫn lưu truyền những hình thức nghề thủ công truyền thống. Đây ngoài là nét đẹp tinh thần dân tộc nói chung và người trong làng nói riêng còn là một loại nghề nghiệp giúp nâng cao cuộc sống của những người lựa chọn giữ gìn chúng.
Theo Bestie